Uşaq təhsilə yox, telefona bağlanır – günah kimdədir?

Məktəbdə müəllim danışır, şagirdin isə diqqəti stolun altında gizlətdiyi telefonda. Ana yemək bişirir, uşaq YouTube-da “oyun açır”. Atası ilə parka çıxır, amma başını telefondan qaldırmır. Nənə nəvəyə nağıl danışmaq istəyir, nəvə isə “TikTok” izləmək istəyir.

Bəli, bu gün uşaqlar dərsə yox, telefona, həyata yox, ekrana bağlanır. Və sual budur: günah kimdədir? Uşaqda? Müəllimdə? Valideyndə? Cəmiyyətdə?

Sizinxəbər.Az xəbər verir ki, bu barədə köşə yazarı İzzət Qurbanov paylaşım edib:

Texnologiya düşməndirmi?
Yox, texnologiya düşmən deyil. Amma məqsədsiz, nəzarətsiz və dəyərsiz istifadəsi fəlakətdir. Telefon, planşet, internet — bunlar uşağın inkişafı üçün faydalı vasitələrə çevrilə bilər. Amma nə vaxt ki, bu cihazlar uşağın tək dostuna, yeganə məşğuliyyətinə və əsas həyat marağına çevrilir, orada problem başlayır.

Ən pisi də odur ki, artıq əksər uşaqlar real həyatda az danışır, az hərəkət edir, az maraqlanır. Onlar daha çox virtual dünyada yaşayır, orada danışır, orada qışqırır, orada sevinir.

Valideynin əli dolu, uşaq isə boş qalır
Uşağın telefona bağlanmasının birinci günahkarı ağzı dolu, əli boş olmayan valideyndir. Öz telefonunda saatlarla sosial mediada vaxt keçirən ata-ana, uşağa “dərs oxu” deməklə məsuliyyətdən qurtulmuş sayılır. Uşağı sakitləşdirmək üçün telefon verilir, yatırtmaq üçün cizgi filmi açılır, ağlamasın deyə “oyun” göstərilir.

Bəzən valideyn deyir: “İşim var, başım qarışıqdır.” Amma uşağın ruhu qarışıbsa, sənin işin heç nə ifadə etmir. Bu cəmiyyətin sabahı ekrana gömülürsə, sən bu gün nə qədər işləsən də, faydasızdır.

Müəllim də acizdir
Məktəbdə müəllim nə etsin? Şagirdin maraq dairəsi artıq telefonla formalaşıbsa, müəllim səsi ilə, lövhə ilə, slaydla onun diqqətini necə çəksin? Təhsil sistemi hələ də 90-cı illərin metodları ilə işləyir. Amma uşaq 2024-də yaşayır.

Biz uşaqdan “klasik” davranış gözləyirik, amma o, texnoloji partlayışın ortasında böyüyür. Hər dəqiqə bir vizual, bir impuls, bir xəbər, bir paylaşım — onun beyninə təzyiq edir. Sakit oturmaq, dinləmək, düşünmək onun üçün “darıxdırıcı” bir prosesdir.

Günahkar axtarmayaq, çözüm axtaraq
Əgər bu prosesi dayandırmaq istəyiriksə, təqsirkar ovuna yox, məsuliyyət bölgüsünə çıxmalıyıq.

Valideyn: Özünü tərbiyə etmədən övladını tərbiyə edə bilməz.

Məktəb: Müasir təhsil metodlarını tətbiq etmədən diqqət qazana bilməz.

Cəmiyyət: Uşaqlara uyğun mühit yaratmadan onların davranışına şikayət edə bilməz.

Əgər 7 yaşlı uşaq gündə 6 saat telefonla oynayırsa, biz ona yox, onu o vəziyyətə salan sistemə baxmalıyıq.

Sonda bir cümlə
Uşaq telefona bağlanıbsa, deməli həyat ona bağlana bilməyib.
O bağ qırılıbsa, məsuliyyət hamımızın üzərindədir.
Telefonun verdiyi səssiz tərbiyə, sabah bizə hayqırtı ilə qayıda bilər.

İzzət Qurbanov
“Sözüm var” layihəsi üçün yazdı.