Mersində 12 yaşlı qız şagirdin imtahandan aşağı qiymət aldığı üçün ələ saldığı sinif yoldaşını məktəb tualetində döyərək bıçaqlaması həmyaşıd zorakılığı və şiddət mövzusu gündəmə gəlib. su hortumu. Həmyaşıd zorakılığında ailə münasibətlərinin təsirli olduğunu ifadə edən Psixiatr Dr. Melek Gözde Luş vurğulayır ki, ailələrin texnoloji vasitələrlə uşaqların davamlı zorakılığa şahidlik etməsinə imkan verməsi zorakılıq aktını normallaşdırır.
Üsküdar Universiteti NP Etiler Tibb Mərkəzi Psixiatr Dr. Melek Gözde Luş həmyaşıd zorakılığı və zorakılığı ilə bağlı qiymətləndirmə etdi. Psixiatr Dr. Melek Gözde Luş həmyaşıd zorakılığını “uşaqlıq və ya yeniyetməlik dövründə səbəbsiz və təkrarlanan şəkildə öz yaş qrupunda olan dostlara və ya dostlara qarşı görülən şifahi, fiziki və davranış baxımından zərərli davranışlar” olaraq izah etdi. Ən çox rast gəlinən zorakılıq növünün istehza, məsxərə, söyüş, təhqir kimi rəftarların görüldüyü sözlü zorakılıq olduğunu ifadə edən Psixiatr Dr. Melek Gözde Luş, “Əşyalarınızı vurmaq, itələmək, zədələmək kimi fiziki zorakılıqlar da yaygındır. Cinsi toxunma və ya təcavüz də baş verə bilər. Onu oyunlara daxil etməmək, digər uşaqlarla danışmasına mane olmaq kimi sosial zorakılıq davranışları görülə bilər. Sosial mediada və ya internetdə narahatedici fotolar çəkib paylaşma, sosial media hesablarına girərək uyğun olmayan məzmun paylaşma davranışlarına da kiber zorakılıq deyirik ki, buna da kiber zorakılıq deyirik. dedi.
Dostları tərəfindən kənarlaşdırılan uşaqlar təhqir edilə bilər
Həmyaşıd zorakılığı göstərən uşaqların daha çox impulsiv xüsusiyyətlərə malik uşaqlar olduğunu qeyd edən Psixiatr Dr. Melek Gözde Luş, “Digər uşaqlara nisbətən həmyaşıdları tərəfindən daha çox rədd edilir və ya daha az qəbul edilirlər və sərt görünmələri lazım ola bilər ki, digər aqressiv uşaqlarla dost ola bilərlər. Onlar ağlayan və narahat görünən uşaqlar tərəfindən asanlıqla təhrik edilə bilər. Məlum olub ki, oğlan uşaqları zorakılıq davranışlarını daha çox göstərirlər”. bildirdi.
Ailələr zorakılığın şahidi olmaqdan çəkinməlidir
Valideyn rəftarının uşaqları həmyaşıd zorakılığı ilə böyütməkdə təsirinə işarə edən Psixiatr Dr. Melek Gözde Luş, “Zorbalığa məruz qalan uşaqların gücə və hökmranlığa güclü ehtiyacları var. Bu vəziyyət onların ailələri tərəfindən fərqinə varmazsa, problemlər arta bilər və ya ailələrdə güc və hökmranlıq münasibətləri yarana bilər. Ola bilsin ki, onlar ətraf mühitə və cəmiyyətə qarşı qəzəbli ailələrdə tərbiyə olunublar. Bəzi ailələr övladlarının populyar olmasını arzulayırlar. Uşaqlara ailələrinin duyğuları və davranışları təsir edir və bu, onların davranışlarında da özünü göstərə bilər. Bundan əlavə, ailələrin texnoloji vasitələrlə uşaqların davamlı zorakılığa şahidlik etməsinə imkan verməsi zorakılıq aktını normallaşdırır. Ailələrin bu məsələlərdə diqqətli olması vacibdir”. xəbərdarlıq etdi.
Zorakılığın Artmasının 4 Səbəbi
Uşağın Sosial Münasibətləri Zəifdir
Həmyaşıd zorakılığına məruz qalan uşaq üzərindəki təsirlərə diqqət çəkən Psixiatr Dr. Melek Gözde Luş, “Hamyaşıd zorakılığından qaynaqlanan zəif sosial münasibətlər həm uşağın akademik müvəffəqiyyətinə zərər verə bilər, həm də uşağın məktəbə münasibətinə təsir edə bilər. Bu uşaqların bəziləri həmyaşıdlarının zorakılığına məruz qaldıqları üçün məktəbə gəlməkdən qorxurlar. Bəziləri daha ciddi narahatlıq pozğunluqları inkişaf etdirə bilər. Sinif uğursuzluğu, yuxu problemləri, qəzəb püskürməsi görünə bilər. bildirdi.
Uşaqla Davamlı Ünsiyyət Kurulmalıdır
Zorbalığa məruz qalan uşağın valideynlərinin nə edə biləcəyini xatırladan Dr. Melek Gözde Luş, “Uşaqlar belə bir vəziyyətlə qarşılaşdıqda utana, susaraq, zorakılıqlarını ailələri ilə bölüşmək istəməyə, özlərini günahlandıra bilərlər. Buna görə də uşağı müşahidə etmək və onunla əlaqə saxlamaq vacibdir. Uşağın valideynlərinin onu anladığını və ona güvəndiyini hiss etməsi çox vacibdir. Valideynlər övladlarına güvənməli və onlara bunu hiss etdirməlidirlər. Bu səbəbdən də mühakimə xarakterli cümlələrdən uzaq danışmaq, “Sən heç nə etmisənmi?” kimi sorğulayıcı rəftarlara sahib olmamaq düzgün olardı. Qarşılaşılan problemi kobud güclə həll etməyə çalışmaq, məsələn, zorakılığa məruz qalan uşağı məktəbə gedərək döymək və ya əksinə, çarə tapmaq üçün uşağı tək qoymaq da arzuolunmaz davranışdır”. dedi.
Uşağın Özünə İnamı Artırılmalıdır
Daha az sosial olan və özünə inamı olmayan uşaqların yaşıdlarına nisbətən zorakılığa daha çox məruz qaldığını ifadə edən Dr. Melek Gözde Luş, “Valideynlərin övladlarının özlərini inkişaf etdirmələrinə kömək etmələri çox faydalı olardı. Xüsusilə, onların özünəinamını artıran müxtəlif sosial fəaliyyətlərdə iştirak etmələrinin təmin edilməsi uşaqların öz qabiliyyətlərini reallaşdırmağa imkan verməklə yanaşı, uşaqların özünə inamının artması nəticəsində qarşılaşdıqları problemlərə lazımi cavab vermək qabiliyyətini də artırır. . Sosial bacarıqları artan uşaq, zorakılıq edən uşaqlardan daha az narahat olur. Təbii ki, ailələrin övladları üçün yaxşı nümunə olması, övladları qarşısında hər hansı zorakı davranışı tərifləməməsi də çox vacibdir”. dedi.(BSHA)
